O όρος manual therapy (OMT: orthopaedic manual therapy) αναφέρεται σε χειρισμούς δια χειρός τους οποίους εφαρμόζει ο φυσικοθεραπευτής.
Με τον όρο manual therapy περιγράφονται και κάποιες τεχνικές μάλαξης όπως οι τεχνικές μυοπεριτονιακής απελευθέρωσης. Ωστόσο, έχει επικρατήσει ο όρος manual therapy να αναφέρεται στους αρθρικούς χειρισμούς και όχι σε οτιδήποτε άλλο. Με την κατάλληλη γνώση και την απαραίτητη εμπειρία ο φυσικοθεραπευτής κινητοποιεί αρθρικές δομές αρχικά για διαγνωστικούς (αξιολόγηση αρθρικής κινητικότητας) και στην συνέχεια για θεραπευτικούς λόγους. Η κινητοποίηση μίας άρθρωσης συνίσταται στην απομάκρυνση και την συμπλησίαση των αρθρικών επιφανειών (κινήσεις ολίσθησης). Αυτή η κίνηση αναπαράγει ερεθίσματα χαλάρωσης στις περιτονίες που περιβάλλουν την άρθρωση μειώνοντας τα ερεθίσματα του πόνου και αυξάνοντας το εύρος κίνησης (ROM) μίας άρθρωσης.
Οι χειρισμοί manual therapy χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: mobilization και manipulation. Χειρισμοί οι οποίοι περιορίζονται πριν το τελικό στάδιο αρθρικής ολίσθησης ανήκουν στους χειρισμούς mobilization και χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες ανάλογα με τον βαθμό της ολίσθησης που πραγματοποιείται (Grade 1-4). Ο 5ος βαθμός (Grade 5) αυτών των χειρισμών ανήκει στους χειρισμούς manipulation και πραγματοποιείται στο τελικό στάδιο της αρθρικής ολίσθησης. Σε πολλές περιπτώσεις οι χειρισμοί manipulation συνοδεύονται από έναν χαρακτηριστικό ακουστό ήχο (‘κρακ’) ιδίως σε χειρισμούς σπονδυλικής στήλης. Παρά τους όποιους μύθους συνοδεύουν αυτόν τον ήχο η πραγματικότητα είναι ότι δεν προκαλείται κάποια κάκωση (κάτι ΄σπάει’) ούτε ότι κάτι ‘μπαίνει στη θέση του’. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται σπηλαίωση (cavitation) και προκαλεί την εκτόνωση φυσαλίδων αέρα που υπάρχουν μέσα στην άρθρωση λόγω της ακραίας και απότομης κινητοποίησής της. Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο η σπηλαίωση μπορεί να επαναληφθεί στην ίδια άρθρωση το λιγότερο μετά από 20’. Λόγω της ευχάριστης αίσθησης χαλάρωσης που προκαλεί πολλοί ασθενείς επιζητούν τους χειρισμούς manipulation. Βεβαίως πολλές φορές υπάρχει φόβος λόγω της σχετικά βίαιης φύσης αυτών των χειρισμών.
Σε κάθε περίπτωση το manual therapy αποτελεί απαραίτητο κομμάτι πολλών αρθρικών θεραπειών. Η συνεισφορά του manual therapy είναι κλινικά αδιαμφισβήτητη και εφ’ όσον γίνεται υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις το αποτέλεσμα είναι ευεργετικό.
