Σκολίωση ενηλίκων
Γενικά: Με τον όρο ‘σκολίωση’ (σκολιός= στραβός) αναφερόμαστε στις πλάγιες αποκλίσεις της σπονδυλικής στήλης (ΣΣ) οι οποίες συμβαίνουν στο μετωπιαίο επίπεδο. Ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις –ιδίως σε αυτές με χειρότερη πρόγνωση- συνυπάρχει και το στοιχείο της στροφής των σπονδύλων. Η σκολίωση ενηλίκων κατηγοριοποιείται ως εξής:
- Ιδιοπαθής: προϋπάρχει από την παιδική ηλικία και συνεχίζεται με επιδείνωση της απόκλισης από τον κατακόρυφο άξονα. Συνοδεύεται από πόνο.
- Λειτουργική ή στασική σκολίωση: προκύπτει λόγω παρατεταμένης, μονόπλευρης φόρτισης της μίας πλευράς του σώματος. Σχετίζεται με εργασιογενή καταπόνηση, ανατομικές ασυμμετρίες κτλ
- Σκολίωση λόγω καταγμάτων σπονδυλικών σωμάτων. Πολλές φορές συνοδεύεται από οστεοπόρωση ή οστεοπενία.
- Εκφυλιστική σκολίωση: οφείλεται στον προχωρημένο εκφυλισμό των μεσοσπονδυλίων δίσκων.
- Νευρομυικής- παραλυτικής αιτιολογίας: σκολίωση η οποία προκύπτει στα πλαίσια δυστροφιών και λοιπών νευρομυικών δυσλειτουργιών.
Η σκολίωση ενηλίκων χαρακτηρίζεται ως ‘σκληρή’ καθώς η παραμόρφωση επιμένει τόσο κατά την ενεργητική όσο και κατά την παθητική προσπάθεια διόρθωσης της στάσης του ασθενούς.
Αντιμετώπιση: Η αντιμετώπιση της σκολίωσης των ενηλίκων είναι συντηρητική. Οι ασθενείς υποβάλλονται σε πρόγραμμα φυσικοθεραπείας ώστε να απαλλαχθούν από τον πόνο, τους μυϊκούς σπασμούς κτλ. Επίσης, με την φυσικοθεραπεία επιτυγχάνεται η αύξηση της κινητικότητας της ΣΣ τόσο με την χρήση δια χειρός τεχνικών κινητοποίησης (manual therapy) όσο και με την χρήση ειδικού ασκησιολογίου. Παράλληλα επιτυγχάνεται η αύξηση των επιπέδων μυϊκής δύναμης και ισχύος ώστε να επιτευχθεί ενεργητική αποσυμπίεση της ΣΣ και αποτελεσματική υποστήριξη του κορμού. Τα προγράμματα θεραπευτικής άσκησης έχουν μακροπρόθεσμο χαρακτήρα και συνεισφέρουν τα μέγιστα στον έλεγχο των συμπτωμάτων και στην διατήρηση ή αύξηση της λειτουργικότητας. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παροδική ανακούφιση έντονων συμπτωμάτων. Η χειρουργική οδός ενδείκνυται πολύ σπάνια και έχει ένδειξη επί αναπνευστικών δυσκολιών κα.
Ιδιοπαθής- εφηβική σκολίωση
Περιγράφεται ως η απόκλιση στο μετωπιαίο επίπεδο με συνοδό στροφή των σπονδύλων. Εντοπίζεται κυρίως στην θωρακική μοίρα (ΘΜΣΣ). Ωστόσο, αντισταθμιστικά μπορεί να υπάρχει αντιρροπιστική κλίση της ΣΣ (δευτερογενές κύρτωμα). Η ακριβής μέτρηση των μοιρών της ΣΣ γίνεται με ακτινογραφία. Απόκλιση πάνω από 11˚ θεωρείται παθολογική. Υπάρχουν διάφοροι τύποι σκολίωσης (βλ. σκολίωση ενηλίκων) αλλά γενικά η σκολίωση θεωρείται αγνώστου αιτιολογίας. Η σκολίωση μπορεί να εμφανιστεί στην νηπιακή ή παιδική ηλικία αλλά συχνότερα εμφανίζεται στην εφηβική ηλικία. Κλινικά, η διάγνωση τίθεται με την δοκιμασία επίκυψης κατά την οποία σχηματίζεται ύβος στην ΘΜΣΣ. Καθοδηγητικά σημεία για τον εντοπισμό της σκολίωσης αποτελούν: η ανισοσκελία, η διαφορά στο ύψος των δύο ώμων ή ωμοπλατών, η απόσταση των χεριών από την πλάγια επιφάνεια του κορμού σε όρθια χαλαρή θέση, η μονόπλευρη ανύψωση της λεκάνης κτλ. Η μέτρηση και αξιολόγηση αυτών των αποκλίσεων γίνεται κλινικά. Με την πρόοδο της τεχνολογίας υπάρχουν πλέον αξιόπιστα συστήματα ανάλυσης κίνησης τα οποία καταγράφουν (σε εργαστηριακό περιβάλλον) τις αρθρικές γωνίες, την θέση των μελών στον χώρο και τον τρόπο συντονισμού των επιμέρους αρθρώσεων τόσο κατά την επιτέλεση λειτουργικών δραστηριοτήτων όσο και κατά την στάση και την βάδιση. Απόκλιση της ΣΣ μικρότερη των 10˚ χαρακτηρίζεται ως λειτουργική σκολίωση η οποία οφείλεται σε φυσιολογικές ασυμμετρίες του σώματος και σε ασύμμετρη χρήση ή φόρτιση των δύο ημιμορίων του σώματος.
Αντιμετώπιση- Παρακολούθηση: Η παρακολούθηση της σκολίωσης μπορεί να γίνεται κλινικά ή ακτινογραφικά κάθε χρόνο εφ’ όσον δεν αναφερόμαστε σε έντονες παραμορφώσεις. Σε αυτή την περίπτωση ή σε ραγδαία αναπτυσσόμενο σκελετό (εφηβεία) η παρακολούθηση ίσως να είναι απαραίτητη κάθε 6 μήνες. Η χρήση θωρακο-οσφυικού κηδεμόνα ενδείκνυται μόνο σε αναπτυσσόμενους σκελετούς δηλαδή κατά την παιδική και εφηβική ηλικία και όχι σε ενήλικες. Η χρήση κηδεμόνα ενδείκνυται για σκολιώσεις άνω των 25˚. Η χρήση του πρέπει να αγγίζει τις 20ώρες/24ωρο με καλή εφαρμογή πάνω στο σώμα και χρήση κατά τις νυκτερινές ώρες. Τα αποτελέσματα της χρήσης του κηδεμόνα δεν είναι απόλυτα και διαφέρουν κατά περίπτωση: σε βαριές περιπτώσεις μπορεί να περιοριστεί η αύξηση του κυρτώματος.
Η φυσικοθεραπεία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της αντιμετώπισης της σκολίωσης. Μέσω εξειδικευμένων μη συμμετρικών ασκήσεων μυϊκής ενεργοποίησης και νευρομυϊκού συντονισμού επιτυγχάνεται ο περιορισμός οπτικών σκελετικών και μυϊκών ασυμμετριών περιορίζοντας παράλληλα σε ένα βαθμό και τις μοίρες τις σκολίωσης. Το ειδικό αυτό ασκησιολόγιο βοηθάει σημαντικά στην πρόληψη ανάπτυξης επώδυνων συνδρόμων, στην βέλτιστη συμμετρική ανάπτυξη του σκελετού, στην διατήρηση των επιπέδων της μυϊκής δύναμης και στον συντονισμό των χρόνων πυροδότησης των μυϊκών ομάδων κυρίως του κορμού, της λεκάνης και της κεφαλής. Επίσης, μέσω της θεραπευτικής άσκησης διατηρείται το φυσιολογικό εύρος κίνησης των επιμέρους αρθρώσεων της ΣΣ και η κινητικότητα του θώρακα και των μεγάλων περιφερικών αρθρώσεων όπως το ισχίο και ο ώμος.
